Еуразия ғылыми-зерттеу институты Түркия мен Қазақстанның үкіметтік емес ұйымдарының қолдауымен Қазақстанның Тәуелсіздік күні мерекесіне орай «Тәуелсіздік – басты құндылық» атты ғылыми-практикалық конференция ұйымдастырды.
Ғылыми-практикалық конференцияның мақсаты – 16-желтоқсан Тәуелсіздік күнін атап өту аясында тәуелсіздіктің қазақ халқы үшін маңыздылығы, берген жетістіктері және осы үдерісте кезіккен қиындықтар мен қысқаша тарихына тоқталып еске алу және кейбір тың тақырыптарға ҚР ҰҒА академигі, ф.ғ.д., профессор Ә.Н. Нысанбаевтың баяндамасы арқылы жауап іздеу. Еуразия ғылыми-зерттеу институтының «Тәуелсіздік – басты құндылығымыз» атты тақырыпта ғылыми-практикалық конференцияны өткізу мақсаты – Қазақстанның Тәуелсіздік күнінің мәні мен маңыздылығын арттыруға үлес қосу.
Конференцияда алғашқы сөз Түркия Республикасының Алматы қаласындағы Бас консулы Рыза Каған Йылмаз мырзаға берілді. Бас консул Рыза Каған Йылмаз мырза өз баяндамасын Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің 24 жылдығымен құттықтаудан бастады. Қазақстанның тәуелсіздігіне және бүгінгі жағдайына жетуіне зор үлес қосқан Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевқа шексіз алғысын білдірді. Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін алғашқылардың бірі болып таныған Түркия Республикасы екенін және осы қадам – тамыры бір екі елдің ортақ тарихы және бауырлас мемлекет болғандығы үшін жасалған алғашқы қадам ретінде қарау керек деп айтты.
Түркия мен Қазақстан Түркі әлемінің ең тамыры терең мемлекеттері ретінде түркі тілдес халықтардың байланыстарын жалғастыру және нығайту үшін көптеген іс-шаралар атқарады. Түркі Кеңесі – түркі тілдес елдердің арасындағы байланысты нығайту жұмыстарын атқару үшін кұрылған ұйым. Мәдени байланыстарды реттеуде халықаралық ұйымдар Түркі Академиясы мен ТҮРІКСОЙ-ды және екі мемлекет арасындағы қарым-қатынастарда
Қ.А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің жанынан құрылған Еуразия ғылыми-зерттеу институтын атауға болатынын жеткізді. Өз баяндамасының соңында «күнге талпынған қыран» және «ай мен жұлдыз» бауырмалдығының жалғасын табуы мен екі елдің бұдан да жоғары жетістіктерге жете беруіне тілектес екенін білдірді.
Конференцияда екінші болып баяндаманы Еуразия ғылыми-зерттеу институтының директоры, доцент, доктор Невзат Шимшек жасады. Доцент, доктор Невзат Шимшек өз баяндамасында тәуелсіздік кез-келген халық үшін ең басты құндылық екенін атап өтті. Қазақ халқы азаттық жолында және тәуелсіздік үшін айбынды күрес жүргізгені және азаттық жолында соңғы екі-үш ғасыр ішінде қазақ халқының ірілі-ұсақты 300-ден астам азаттық көтерілістерін басынан өткергенін айтты. Үш ғасырға жуық армандаған тәуелсіздік 1991 жылы 16 желтоқсан күні жарияланғанын және басты құндылық болып табылатын тәуелсіздіктің арқасында қазақ халқының өзінің тарихына қауышып, тіліне, дініне және діліне қайта оралғанын атап өтті. Бұған қоса мемлекеттік рәміздердің қабылданып, ұлттық салт-дәстүрді жандандырғанын мәлімдеді. Сондықтан басқа түркі тілдес халықтар сияқты қазақ халқы да тәуелсіздігін көзінің қарашығындай сақтауға міндетті деп айтты.
Өз баяндамасын жалғастыра отырып, Қазақстанның тәуелсіздігін жариялаған тұңғыш президент Нұрсұлтан Назарбаевты және барша қазақстандықтарды Тәуелсіздік күні мерекесімен шын жүректен құттықтады. Нұрсұлтан Назарбаевтың 24 жыл сияқты қысқа мерзімде Қазақстанды әлемдік деңгейде беделді орынға көтеруі, оның келешекті нақты болжай білу қабілетінің бар екендігін атап өтті. Әсіресе, бұл қабілеттілігін жыл сайынғы халыққа арнаған Жолдауынан анық байқауға болатынын жеткізді. Мысалы, 30-қараша күні жасаған Жолдауында өте маңызды және өзекті мәселелерге тоқталып, дағдарыс кезіндегі мемлекеттің басты мақсаттарына жеке-жеке тоқталғанын айтты. Өсу, реформа және даму. Осы мақсаттарға негізделген нақты әрі тұрақты қадамдардың жасалуы келешекте Қазақстан экономикасының әлемдік экономикадағы мызғымас орнын қалыптастыратынын және халықтың әл-ауқатын жақсартып қана қоймай, адами капитал әлеуетін жоғарғы деңгейге көтеретінін мәлімдеді.
Еуразия ғылыми-зерттеу институты міндеттерге сәйкес әртүрлі маңызды іс-шаралар ұйымдастырды. Мысалы, Қазақ хандығының 550 жылдығын Алматыда Халықаралық Түркі Академиясымен бірге алғашқылардың бірі болып атап өтіп, басқа да экономикалық, саясат, сыртқы саясат, қауіпсіздік сияқты көптеген тақырыптарда әртүрлі ауқымды іс-шаралар өткізді. Бұдан кейін Қазақстан, Қазақстан-Түркия байланыстарына, барлық түркі тілдес мемлекеттерге қосатын үлесі бар кез-келген іс-шарада ынтымақтаса жұмыс істеуге әзір екенін білдірді Невзат Шимшек мырза.
Конференцияның негізгі баяндамашысы ҚР ҰҒА академигі, ф.ғ.д., профессор Ә.Н. Нысанбаев өз баяндамасында мемлекеттің ең басты құндылықтарының бірі болып саналатын тәуелсіздіктің қорғауды қажет ететінін баяндады. Егемен ел атанған соң, экономикалық, саяси, мәдени және рухани жаңарудың бастамасын қолға алып, осы салаларды одан әрі дамытуға ат салысқан бірден-бір тұлға Н.Ә. Назарбаев екенін мойындау қажет екенін білдірді. Қазақстанда 130 әртүрлі ұлт өкілдері өмір сүреді және олардың бірлік пен ынтымақтастықтығының жалғаса беруін тіледі.
2003 жылы «Мәдени Мұра» бағдарламасының бастамасымен Қытай, Еуропа, парсы және араб мұрағаттарынан топтастырылған қазақ тарихы, мәдениеті мен философиясы бағытындағы құжаттарды жинақтаудың нәтижесінде 500 томдық әдебиет басылып шықты. Осыған ұқсас зерттеулердің Қазақстандағы зерттеу жүйесін дамытуда, сонымен қатар тарихымызды білу тұрғысынан маңызды дереккөзі болып табылатынын атап өтті.
Философия саласын алғанда Абай, Ыбырай, Алтынсарин, Шоқан Уәлиханов сияқты ғұламалармен қатар көптеген атақты тұлғалардың еңбектері жинақталып, 20 томдық «Қазақ халқының философиялық мұрасы» атты жинақ шықты. Бұдан басқа халық даналығының қазына байлығы мақал-мәтелдерді зерттеу нәтижесінде 100 томдық шығармалар жарық көрді. Қазақ халқы үшін қасиетті Алаш Орда және оның көшбасшылары Әлихан Бөкейхан, Ахмет Байтұрсынов және Мағжан Жұмабаев туралы терең зерттеулер жүргізу мүмкіндігі туды. Бұл өз тарихын, философиясын және мәдениетін тану арқылы қазақ халқының ұлттық болмысын қалыптастырды. Осы аталған жұмыстар тәуелсіздіктің арқасында дүниеге келді. Бұлар келешек ұрпақтың қазақ халқының мәдени және рухани құндылықтарын үйренуде маңызды рөл атқаратыны ақиқат екенін атап өтті.
«Бүгін Кеңес Одағы – досымыз, одақтасымыз. Алайда, ертең не боларын бүгін ешкім кесіп айта алмайды. Дүние жаңа тепе-теңдікке ұласуы мүмкін. Міне, сол кезде Түркия не істеу керектігін білуі тиіс. Бұл досымыздың қол астында тілі, діні, тегі бір бауырларымыз бар. Оларға қол ұшын созуға дайын болуымыз қажет! Әзір болу – сол күнді үнсіз күту емес. Дайындалған жөн. Халықтар бұған қалай әзірленеді. Рухани көпірлерді сақтай отырып әзірленеді. Тіл – бір көпір… Сенім – бір көпір…Тарих – бір көпір. Тамыр-тегімізге оралып, сан қилы оқиғалармен сөгілген тарихымызда түгенделуге тиіспіз», – деген Түркия көсемі Мұстафа Кемал Ататүріктің сөзінің де маңыздылығына тоқталды.
Қожа Ахмет Ясауи Қорының ЮНЕСКО-ның қаржылай қолдауымен Түркістан қаласының 1500 жылдығына орай Түркістан энциклопедиясын басып шығарғанын, сонымен қатар осы еңбектің тарихи, мәдени және философиялық тұрғыдан қазақ халқының мұрасына айналғанын атап өтті. Баяндаманың соңында тәуелсіздіктің құндылығы мен маңыздылығына қайта тоқталып, Қазақстанның тәуелсіздігінің баянды болуын тілеп, конференция қатысушыларын айтулы мерекемен құттықтады.
ҚР ҰҒА академигі, ф.ғ.д., профессор Ә.Н. Нысанбаев қатысушыларды толғандырған тәуелсіздік жайлы сауалдарға жауап берді. Осылайша конференция сұрақ-жауап бөлімімен мәреге жетті.