Марат Шибутов семинарда географиялық детерминизмнің тарихы, даму үдерісі мен салалары жөнінде баяндады. Географиялық детерминизм бұрыннан бар сала болса да, Кеңес Одағы кезінде аса белгілі болмағанын айтты. Гректердің географиялық детерминизмді өте жақсы зерттегендерін және тарих пен география салаларында айтарлықтай табысқа жеткендерін тілге тиек етті. Ол кезде географиялық детерминизм тайпалар мен мемлекеттер арасындағы қарым-қатынастарды түсіну мәселесінде маңызды болғанын айтты. Алайда географиялық детерминизмнің нақты даму үдерісі VII-XV ғасырларда болғанын және мұнда арабтардың белсенді рөл атқарғанын айтты. Арабтардың географиялық детерминизм зерттеулері көбінесе саудагерлерге арналып, бүгінгі маркетингтік зерттеулер түрінде болғанын атап өтті.
Бұл саланың дамуының тарихи үдерісіне тоқталып өтіп, географиялық детерминизм мен қазіргі геосаясат салалары ең алғаш Ибн Халдун, содан кейін жаңа дәуірде Монтескье, XIX ғасырда француз және неміс мектептері ұсынған білім мұраларының негізінде қалыптасқанын атап өтті. Сонымен қатар, осы білімнің негізінде геосаясат саласының қалыптасып, Маккиндер сынды геосаясаттанушылардың шыққанын айтты. География қолданысының басқа да салаларға тарауы арқылы экономикалық география, медициналық география сияқты салалардың пайда болғанын мәлімдеді. Геосаясаттың маңызды бір саласы – энвайронментализмнің маңызы барған сайын артып жатқанын, бұл салаға Роберт Каплан сияқты ғалымдардың зор үлес қосқанын айтты.
Кеңес Одағы кезінде географиялық детерминизмнің табысқа жетпеу себептерінің бірі оның марксизм идеяларымен келіспеушілігі екенін айтты. Мәселен, Кеңес Одағы кезінде бірыңғай үлгідегі адамдарды қалыптастыру идеясы болса, географиялық детерминизмнің әр түрлі адамдарды қалыптастыру идеясы болғанын мәлімдеді. Сондай-ақ, Кеңес Одағы географиялық детерминизмге аса көңіл бөлмегенін және де географ ғалымдарға географиялық детерминизм бойынша ғылыми зерттеулерді жүргізуге тыйым салғанын айтты. Сондықтан, XIX ғасырға дейінгі еңбектердің көбісінің орысша аудармаларының болғанын және қолдарында жеткілікті ақпарат болғанына қарамастан XIX ғасырдан кейін еңбектер туралы ақпараттардың аз болғанын мәлімдеді.
Әлемде 200-ге жуық елдің бар екенін және осы елдердің бір-бірімен қарым-қатынасын түсінуде геосаясаттың маңызды рөл атқаратынын айтты. Геосаясаттың мемлекеттер арасындағы қақтығыстар мен соғыстардың себептері мен ірі державалардың саясаттарын жүйелеу арқылы оларды оңайырақ түсінуге септігін тигізетінін тілге тиек етті. Сөз соңында географиялық детерминизмнің арқасында халықаралық қатынастардан бөлек басқа елдермен әлеуметтік байланысты да түсінуге де болатынын айтты.
Семинар соңында қатысушылар әр түрлі геосаяси мәселелер бойынша пікір алмасты.