08 Aralık 2016 Tarihinde Al-Farabi Kazak Milli Üniversitesi, Doğu Araştırmaları Fakültesinden Doç. Dr. Jomart Jenis “Kazakistan ve İran İlişkileri: Geçmişi ve Mevcut Durum” Adlı Seminer Verdi.

Avrasya Araştırma Enstitüsünde Al-Farabi Kazak Milli Üniversitesi, Doğu Araştırmaları Fakültesinin Öğretim Üyesi Doç. Dr. Jomart Jenis Kazakistan ve İran arasındaki tarihsel bağlantıları, ekonomik ve siyasi ilişkiler ile birlikte uluslararası kuruluşlar çerçevesindeki iki ülke arasındaki diyaloglar konuları hakkında bilgiler verdi. Doç. Dr. Jomart Jenis sunumuna Kazakistan ve İran bölgelerinde yaşayan milletler hakkında tarihsel bilgiler vererek başladı. Bunların arasında Göktürklerden Selçuklulara ve Sovyetler Birliği dönemi ile günümüz tarihine kadar olan süreçte Kazakistan ve İran ilişkileri hakkında çeşitli bilgiler sundu.

Tarihte Selçukluların İran bölgesine yerleşmesiyle beraber küçük parçalara ayrılmış devletleri bir araya getirdiğini belirtti. Ayrıca o zamanda yaygınlaşmakta olan tehlikeli dini akımların önüne geçmiş olduğuna değindi. Buna ek olarak Selçuklu hükümdarlığı altında bulunan bölgelerin bu dönemde ekonomik ve kültürel açıdan geliştiği yönünde görüş bildirdi. Günümüzde İran’da 10 bine yakın Kazak’ın yaşadığını belirterek, İran radyolarının bazı programlarını Kazakça yayınladığını ifade etti.

Sunumunun devamında Doç. Dr. Jomart Jenis İran’ın Kazakistan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülkelerden birisi olduğunun altını çizerek, 1992’de kurulmuş olan iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin bugüne kadar barışçıl bir şekilde devam etmekte olduğunu dile getirdi. Buna ek olarak 2014’te yük taşımacılığında maliyeti azaltmak amacıyla Kazakistan-Türkmenistan-İran demiryolu hattının açıldığını belirterek, bu demiryolu hattının 82 kilometresinin İran, 700 kilometresinin Türkmenistan ve 120 kilometresinin Kazakistan tarafından inşa edildiğini belirtti.

Her iki ülkenin ticari ilişkilerinde çoğunlukla hammadde ürünleri alış-verişinin göze çarptığının altını çizdi. Örnek olarak İran’ın Kazakistan’a fındık, sebze, üzüm ve çimento ihraç ettiğini, Kazakistan’dan ise buğday, demir ve çelik gibi ürünleri ithal ettiğini ifade etti. 2008 yılından itibaren İran’ın Şanghay İşbirliği Örgütü’ne (ŞİÖ) üyelik için başvuruda bulunduğunu ve 2017 yılında tam üyeliğe kabul edilmesinin beklenmekte olduğunu sözlerine ekledi. Dahası İran’a uygulanan ambargonun tam kaldırılmadığını ifade etmekle beraber İran’ın petrol üretimindeki artışın petrol fiyatına ciddi bir etkisinin olmayacağı yönünde görüş bildirdi. Seminerinin sonunda Kazakistan’ın İran’a yatırımları hakkında çeşitli bilgiler vererek, tarım ve altın çıkarma sektörüne yatırımlardan bahsetti.

Seminerin sonunda katılımcılar, Kazakistan ve İran ilişkilerine ilişkin değerlendirmeler yaparak bu konuda fikir alışverişinde bulundular.