2020 жылы 14-15 қазан аралағында «Энергетикалық революцияның саяси экономикасы» тақырыбында IV Халықаралық экономика, қаржы және энергия конгресі (EFE 2020) өткізілді.
2020 жылы 14-15 қазан аралағында Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті және Нийде Өмер Халисдемир университеті және Докуз Эйлюль университетімен бірлесіп «Энергетикалық революцияның саяси экономикасы» тақырыбында IV Халықаралық экономика, қаржы және энергетика конгресін (EFE2020) өткізді. Ғалымдар мен сарапшылардың әлемдік энергетикалық революцияға қатысты өз тәжірибелері мен білімдерін бөлісулеріне арнайы алаң қалыптастыруға бағытталған EFE’2020 конгресіне Түркия, Қазақстан, Әзірбайжан, Үндістан, Солтүстік Кипр Түрік Республикасы, Грузия және Нигерия сияқты 7 елден 130-ға жуық ғалым мен сарапшы қатысып, 43-і синхронды және 29-ы асинхронды жалпы 72 баяндама жасады.
Конгрестің салтанатты ашылу рәсімінде Докуз Эйлюль университеті Экономика және басқару факультетінің оқытушысы және EFE2020 конгресінің үйлестірушісі профессор, доктор Невзат Шимшек, Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ ректоры профессор, доктор Болатбек Абдрасилов, Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ ректор өкілі профессор, доктор Женгиз Томар, Нийде Өмер Халисдемир университетінің ректоры профессор, доктор Мухсин Кар, Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ Өкілетті кеңес төрағасы профессор, доктор Мухиттин Шимшек сөз сөйледі.
Алғашқы болып ашылу сөзін сөйлеген Докуз Эйлюль университеті Экономика және әкімшілік ғылымдар факультетінің оқытушысы және EFE 2020 конгресінің үйлестірушісі профессор, доктор Невзат Шимшек, конгрестің негізгі тақырыбы «Энергетикалық революцияның саяси экономикасы» екенін атап өтіп, қазіргі таңда әлемдік энергетика жүйесінде өте маңызды өзгерістер болып жатқанын және бұл үдерісте әлемдік күш тепе-теңдігінің Батыстан Азияға оййыса бастағанын тілге тиек етті. Конгресс аясында энергетикалық мәселелерді экономика және қаржы шеңберінде қарастырудың маңыздылығын атап көрсеткен профессор, доктор Невзат Шимшек, жаһандық энергетикалық революцияға түрлі жақтан талдау жасауға бағытталған конгресс барысында көптеген маңызды энергетикалық саяси ұсыныстардың талқыға түсетінін жеткізді.
Екінші болып Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ ректор өкілі профессор, доктор Женгиз Томар сөз алды. Профессор, доктор Женгиз Томар өз сөзін конгресті ұйымдастырған EFE2020 конгресінің үйлестірушісі профессор, доктор Невзат Шимшек мырзаға, Нийде Өмер Халисдемир университетінің ректоры профессор, доктор Мухсин Кар мырзаға, Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ Еуразия ғылыми-зерттеу институтына алғыс айтудан бастады. Энергия тақырыбынің соңғы кезеңде бүкіл дүниеде кеңінен талқыланған маңызды мәселелердің бірі екенін айтқан профессор, доктор Женгиз Томар,
энергияны өамтыған барлық табиғи ресурстарды тиімді пайдаланудың адамзат дамуы үшін маңызы зор екеніндігін ерекше атап өтті.
Одан кейін сөз алған Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ ректоры, профессор, доктор Болатбек Абдрасилов, биылғы конгресстің басты тақырыбы болған энергетика мәселесі өте өзекті екенін білдіре отырып, Қазақстанның Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Ұлт жоспары: 100 нақты қадам» бағдарламасында энергетикалық мәселе саяси және экономикалық даму тұрғысынан өарастырылғанын баса атап өтті. Әсіресе, энергетика тақырыбына ерекше назар аударатын осындай ғылыми платформаларды ұйымдастырудың көптеген мәселелерді шешуде маңызды рол ойнаытынын тілге тиек еткен профессор, доктор Болатбек Абдрасилов конгресте талқыланатын тақырыптардың барлық қатысушылар үшін пайдалы болатынына сенімді екендігін білдірді.Ашылу сөзінің жалғасында Нийде Өмер Халисдемир университетінің ректоры профессор, доктор Мухсин Кар, EFE2020 конгресстің тақырыбын белгілеуге қатысқанын және аталған тақырып өзекті деп қарайтынын жеткізді. Профессор, доктор Мухсин Кар қазіргі жаһандық саяси аренада көптеген мәселелердің туындап отырғанын айта келе, оның астарында экономикалық мәселелердің жатқанын баяндады. Профессор, доктор Мухсин Кар сонымен қатар Нийде Өмер Халисдемир университеті Қазақстанға аса мән беретін және Қазақстанның көптеген жоғары оқу орындарымен ынтымақтастық туралы келісімдерге қол қойғанын тілге тиек етті.
Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ Өкілетті кеңес төрағасы профессор, доктор Мухиттин Шимшек өз сөзінде, EFE 2020 үйлестірушісі профессор, доктор Невзат Шимшекке, Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ ректоры профессор, доктор Болатбек Абдрасилов, Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ ректор өкілі профессор, доктор Женгиз Томарға, Нийде Өмер Халисдемир университетінің ректоры профессор, доктор Мухсин Карға және Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ Еуразия ғылыми-зерттеу институтының директоры доцент, доктор Вакур Сүмерге алғысын білдірді. Профессор, доктор Мухиттин Шимшек, сондай-ақ, энергетика саласында әр түрлі ғылыми пікірлер ұсынатын ғалымдар мен сарапшылардың басын қосқан EFE2020 конгрессіне қатысқан барлық баяндамашыларға алғысын білдіре отырып, пікірталаста ортаға шыққан құнды ұсыныстардың Еуразияның тұрақтылығы пен дамуына үлес қосатынына сенім білдірді.
Ашылу сөзінен кейін Памуккале университетінің профессоры, доктор Шабан Назлыоғлу «Мұнай және ауылшаруашылық тауарларының нарығы: негіздері, модельдеу стратегиялары және болашақ бағыттары» таөырыбында және Дүниежүзілік өнер және ғылым академиясы Байланыс комиссиясының төрағасы әрі Карабук университеті Іскерлік факультетінің деканы профессор, доктор Элиф Чепни «Макро-сенімсіздіктер және энергия ауысуының күрделілігі: ықтимал қиындықтар» атты баяндама жасап, EFE2020 конгрессінің маңыздылығын арттыра түсті.
Ашылу салтанатынан кейін EFE’2020 конгресі Еуразия ғылыми-зерттеу институты пен TESPAM бірлесіп ұйымдастырған «Түрік әлемінде энергетикалық одақ құрудың жаһандық көріністері» атты E-panel сессиясымен жалғасты. E-panel-де TESPAM төрағасы Огузхан Акыенер «Түрік энергетикалық одағын құру мүмкіндігі және әлеуетті күші», Түрік энергетикалық одағының зерттеу орталығының (TEBAM) басшысы профессор, доктор Мұстафа Илбаш «Түрік энергетикалық одағын құру мүмкіндігі және әлеуеті», Еуразия ғылыми-зерттеу институтының директоры доцент, доктор Вакур Сүмер «Түрік энергетикалық одағының алдындағы қиындықтар» және Еуразия ғылыми-зерттеу институты директорының орынбасары, доктор Суат Бейлур «Еуразиялық экономикалық одақ және Түркі кеңесі тұрғысынан түркі әлемінде энергетикалық одақ құрудың Еуразиядағы аймақтық интеграция ықтимал әсерлері» атты баяндамалар жасады.
Екі күнге созылған EFE2020 конгрессінде әр елден келген ғалымдар мен сарапшылар жалпы алғанда төмен көміртегі энергия өндірісі, жаңартылатын энергия және жаңартылатын энергияның болашағы, жаңартылатын энергия көздерін ынталандыру,
жаңартылатын энергия көздерін қаржыландыру және жаңартылатын энергия көздерінің инвестициялары, климаттың өзгеруі, энергетикалыө тәуелділік, энергия тиімділігі және электр көліктері сияқты энергетика, экономика және қаржы саласындағы өзекті мәселелер талқыланды.
Конгресс аясындағы 17 отырыс шеңберінде жаһандық энергетикалық динамика мен энергетикалық саясат талқыланып, елдерге негізделген талдаулар ұсынылды. Сонымен қатар, әлемдік энергия бағаларының өзгеруінің дамушы елдерге саяси және әлеуметтік-экономикалық әсерлері, дамушы елдердегі энергия өндірісі және жаңартылатын энергия көздерін игеру мәселелері қарастырылды. Конгрессте атап айтқанда түркі әлеміндегі, жалпы алғанда әлемдегі энергиялық дамуға қажетті негізгі құралдар мен реформалар жөнінде ауқымды ақпараттар ұсынылып, әлемдегі энергетикалыө өзгерістер мен энергияны дамытудың тиімді жолдары қарастырылды. Орталық Азия мен Түркі әлеміндегі энергия мәселесіндегі маңызды қадамдар мен басты факторлар атап өтіліп, әлемдік энергия өндірісі мен барған сайын артқан энергия сұранысына қатысты ең жаңа статистикалық мәліметтер көрсетілді. Сондай-ақ, энергетика аясындағы аймақтық ықпалдастықтар мен геосаяси өзгерістердің дамушы нарықтарға әсерлермен қатар, Орталық Азия мен Еуразиядағы аймақтық экономикалық ықпалдастық бойынша талдаулар мен болашаққа бағытталған болжамдар жасалды. Орталық Азиядағы экономикалық дамуды талдағанда энергетика саласының аймақ экономикасының басты бағыты екендігіне баса назар аударылып, аймақ елдеріндегі энергия сұранысының қаржылық, экономикалық және саяси тәуекелдерін егжей-тегжейлі қарастыру арқылы көптеген мәселелердің алдын алуға болатындығы айтылды. Экономикалық даму үшін адами капиталмен қатар табиғи ресурстарының да өте маңызды екені тілге тиек етіліп, жаңартыыыылатын табиғи энергия көздерін дамыту мен тиімді пайдалану дамудың басты алғышарттары екендігі атап көрсетілді.
Ең алғашқысы 2014 жылы өткізілген және екі жылда бір болатын Халықаралық экономика, қаржы және энергетика конгресі, 2018 жылғы үшіншісінде Нобель сыйлығының иегері, түрік ғалымы, профессор, доктор Азиз Санжар мырзаның арнайы баяндамашы ретінде қатысуымен жаңа белеске көтерілген болатын. Ал, 2020 жылы төртінші рет табысты ұйымдастырылып, жүйелі халықаралық конгресс ретінде таныла түскен EFE конгресінің болашақта да айтулы ғалымдардың басын қосатын халықаралық алаң ретінде сәтті жалғасатынына кәміл сенеміз.