2021 жылы 21 қазан күні Кастамону университетінің Әлеуметтік ғылымдар институтының оқытушысы доцент, доктор Фырат Ялдыз «Түрік диаспорасы бар ма» тақырыбында онлайн семинар өткізді.

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті Еуразия ғылыми-зерттеу институтының директоры доцент, доктор Вакур Сүмердің ашылу сөзінен кейін Кастамону университеті Әлеуметтік ғылымдар институтының оқытушысы доцент, доктор Фырат Ялдыз «диаспора» термині мен диаспора туралы зерттеулеріне тоқталып, “Түрік диаспорасы бар ма?” деген сұрақ аясында түрік диаспорасы ұғымымен байланысты мәселелер жөнінде жан-жақты ақпарат берді.

Ең алдымен, «диаспора» сөзі өткен ғасырдың ортасына дейін теріс мағынаға ие болғанын және қылмыстар, геттоизация, геноцид және т.б. мәтіндерде қолданылатынын айта келе доцент, доктор Фырат Ялдыз бұл сөздің соңғы уақытта көпшілігіміз түсінетін мағынада қолданылғанын жеткізді. АҚШ-тағы ирландиялықтардың, Армениядан тыс жерде тұратын армяндардың, Израильден тыс еврейлердің және т.б. мұндай қауымдастықтар мен мәселелердің бұл терминнің қалыптасуына айтарлықтай әсер еткенін әңгімелеген доцент, доктор Фырат Ялдыз диаспора сөзінің, әсіресе, соңғы жылдары жаһандық көші-қонның артуымен бейтарап мағынаға ие бола бастағанын атап өтті.

Доцент, доктор Фырат Ялдыз түрік диаспорасының бар-жоғын анықтау өте қиын екенін түсіндіре келе, түрік диаспорасының бір бөлігі кім екенін және оның шет-шегін қалай белгілеу керектігін анықтаудың күрделі екенін айтты. Осы тұрғыда доцент, доктор Фырат Ялдыз Түркияның сыртында диаспора деп жіктеуге болатын қауымның бар екенін тілге тиек етті. Осман империясының құрамында болған көптеген түрік қауымының империя ыдырағаннан кейін басқа мемлекеттердің азаматтығын алғанын айтып, Түркиядан салыстырмалы түрде жақынғы жылдары ғана кетіп, шетелде тұрып жатқан түріктер санының артқанын да әңгімеледі. Сонымен қатар, ол Түркияның барлық түркі халықтарын туысқан халықтардың жеке категориясы ретінде анықтайтынына тоқталып, бұл санатқа Орталық Азия, Иран, Кавказ, Ресей және Қытайда тұратын көптеген түркі халықтары кіретінін атап өтті. Доцент, доктор Фырат Ялдыз Түркияның бауырлас түрік халықтарымен жұмыс жасау үшін бөлек стратегия жасағанын және мұның Түркияның халықаралық саясаты мен дипломатиясында көрініс тапқанын атап көрсетті. Түркі елдері тарапынан қаржыландырылған және түрік диаспораларымен жұмыс істейтін көптеген ұйымдардың бар екенін айтқан доцент, доктор Ялдыз Түркиядағы диаспораны анықтаудың нақты құқықтық негізін анықтау әрекеттерінің осы уақытқа дейін жалғасып келе жатқанын түсіндірді және заңнамалық базаның күрделілігіне қарамастан, түрік немесе түрік диаспорасының анықтамасы нақты берілуі керек екенін айтып, сөзін аяқтады.

Семинар соңында қатысушылар аталған мәселе бойынша талқыға қатысып, тақырып бойынша пікір алмасты. Еуразия ғылыми-зерттеу институтының директоры, доцент, доктор Вакур Сүмер семинарда құнды ақпараттармен бөліскенін айтып, доцент, доктор Фырат Ялдызға алғысын білдірді.