23 Haziran 2016 tarihinde Avrasya Araştırma Enstitüsü araştırmacılarından Aidana Arynbek “Hazar Denizi Bölgesinde Konstrüktivizm ve Rusya’nın Dış Politikası” konulu seminer verdi.

Aidana Arynbek Hazar denizi bölgesinde konstrüktivizm ve Rusya’nın dış politikası adlı seminerinde ana hatlarıyla konstrüktivizm teorisi, Alexander Wendth’in konstrüktivizm tanımına göre uluslararası ilişkileri inceleme ve tanımlama metoduna değindi. Konstrüktivizm teorisinin temel kavramlarından birisinin fikirlerin gücü düşüncesi olduğunu belirtti. Alexander Wendth’e göre asıl önemli olan hususun durumların nasıl olduğu değil nasıl bu hale geldiği olduğunu ifade etti.

Ülke analizlerinde bir ülkenin diğer bir ülke ile ilişkilerini analiz ederken neorealizm teorisinin başvurduğu güç dengesi, güvenlik ve karşılıklı kuvvet kavramlarının günümüzdeki bazı sorunları açıklamada yetersiz kaldığını belirtti. Burada konstrüktivizm teorisinin materyal güç kavramları yerine o ülkeye karşı oluşmuş olan fikir ve çıkarların üzerine durulmasının ülkelerin birbirlerine karşı takındıkları tavırları ve ilişkileri anlamada daha etkili olacağını sözlerine ekledi.

Konstrüktivizm teorisine göre ülkelerin diğer ülkelerle ilişkilerindeki iletişimlerinin ilişkilerin yönünü belirlediğini ifade etmekle beraber ülkelerin kendilerine gösterilmiş olan dostane ve düşmanca tavra aynı şekilde karşılık verebileceğini belirtti. Bu süreç zarfında ülkelerin diğer ülkelerin niyetini bilmediğinden dolayı kendisine karşı yapılmış olan fiziksel eylemleri kendi içinde değerlendirerek ülkeleri düşman, rakip veya dost kategorilerine ayırarak tanımladıklarını belirtti.

Düşman, rakip ve dost ülke tanımlarının açılımında bir ülkenin diğer bir ülkeyi düşman olarak tanımlaması halinde silah yarışının artacağını ve bu iki ülke arasında işbirliği olanağının azalacağını ifade etti. Öte yandan rakip ülkelerin ilişkilerinin düşman ülke tanımından daha esnek olacağını belirtti. Son olarak dost olan ülkelerin arasında genel anlamda iyi ilişkilerin kurularak çeşitli alanlarda işbirliklerinin artabileceğine değindi.

Bu kavram üzerinden bakılarak Rusya’nın Hazar Denizi üzerindeki dış politikası incelendiğinde Rusya’nın Amerika Birleşik Devletleri’ni (ABD) düşman, Çin’i rakip ve İran’ı dost olarak gördüğünü ifade etti. Bölgede Rusya’nın Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC), Nabucco ve Trans-Hazar boru hatları gibi projelere karşı çıkar iken Türkmenistan-Çin ve Kazakistan-Çin boru hatlarının yapımına karşı çıkmamasını bu kavramlar üzerinden açıklamıştır. İran’la olan dostane tavrın ise BTC ve Trans-Hazar projelerine birlikte karşı çıktıklarından dolayı aynı hedef çerçevesinde buluşmalarından dolayı İran’ın dost ülke olarak tanımlandığını sözlerine ekledi.

Seminerin sonunda katılımcılar konstrüktivizm teorisi, Hazar bölgesi konularında görüş alışverişinde bulundular.