25 Mayıs 2017 Tarihinde Orta Asya Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Müdür Yardımcısı Dr. Farkhod Aminjonov “Orta Asya Bölgesinin Afganistan’ın Enerji Güvenliğine Katkısı” Konulu Seminer Verdi.

Dr. Farkhod Aminjonov seminerinde ana hatlarıyla Afganistan’ın enerji altyapısının durumu, ülkenin komşu ülkelerle enerji ticareti ve uluslararası bağışçı ülkelerin yardımları ile yapılması planlanan projeler hakkında detaylı bilgiler sundu. Afganistan’da halkın elektriğe erişiminin 2002 yılında sadece 5%’den 2015 yılında 30% çıktığını ve bu oranın Kabil şehrinde ise 70%’lere kadar ulaştığını dile getirdi. Ülkede yaşanan elektrik kesintileri nedeniyle halkın merkezi güç şebekesinin yanı sıra diesel ve solar panellerden enerji ihtiyacını gidermeye çalıştığının altını çizdi. Ayrıca Afganistan’ın enerji tüketim kaynağının 85%’lik bir kısmının biyokütleden olması nedeniyle hava kirliliğini de artırdığına değindi.

Enerji tüketimi konusunda vermiş olduğu bilgiler arasında Orta Asya ülkelerinde ana enerji tüketen grubun fabrikalar olduğunu ifade ederken Afganistan’da ise ev halkının enerji tüketimindeki payının oldukça yüksek olduğunu belirtti. Afganistan ve Orta Asya ülkeleri arasında enerji ticareti konusunda Afganistan’ın elektrik ihtiyacının 80%’ini Orta Asya ülkelerinden ithal etmesi nedeniyle enerji güvenliği konusunda Orta Asya ülkelerine bağımlı olduğunu ifade etti. Günümüzde Özbekistan’ın gazla çalışan termik santralleri sayesinde kış zamanında da elektrik ihrac edebilmesi ile lider konumda bulunduğu lakin 5 sene içerisinde Türkmenistan’ın birinci sıraya yerleşebileceği yönünde görüşlerini bildirdi.

Seminerinin devamında Afganistan’ın enerji güvenliğini güçlendirebilmesi için yerli enerji kaynaklarını geliştirmesi gerektiğini ifade etti. Bu konuda Afganistan’da birçok çalışma ve planlamaların yapıldığını, bunların arasında Afganistan’ın hidroelektrik potansiyelinin ükenin ihtiyaçlarını karşılamaya yeterli olduğunu ve hazırlanan bir ana plana göre ülkenin çeşitli bölgelerinde 14 hidro elektrik santrali kurulmasının planlandığını belirtti. Bu santrallerin yapılması durumunda Afganistan’ın enerji güvenliğinin büyük ölçüde artabileceğini ifade etti. Lakin projeler kapsamında santrallerin kurulması düşünülen altı nehrin beşinin uluslararası nehirler olması nedeniyle diğer Orta Asya ülkeleri ile bu konularda bir anlaşmaya varılması gerektiğini ve bunun da oldukça zorlu bir süreç olabileceğini dile getirdi.

Bu kapsamda bir diğer büyük bir projenin ise elektrik halkası projesi olduğunu ve bu projenin ana amacının Özbekistan, Tajikistan ve Türkmenistan’ı kapsayan sınır bölgeleri arasında iletim hatları ile elektrik ithal edilmesi ve bu elektriğin kuzey bölgelerinden güney bölgelerine aktarılmasını öngördüğünü ifade etti. Bu projelerin gerçekleşmesi durumunda Afgan halkının elektriğe erişiminin 30%’lardan 83%’e çıkacağını ve yerli üretimin 20%’lerden 67%’e yükseleceğinin altını çizdi. Öte yandan CASA-1000, TAPI ve TUTAP projelerinin Afganistan’ın enerji güvenliğine katkıları konusunda değerlendirmelerde bulunarak Afganistan’ı son varış noktası olarak görmesi nedeniyle TUTAP’ın diğer projelere göre ülkenin enerji güvenliğinin arttırılması konusunda daha yararlı olabileceğini sözlerine ekledi.

Seminerin sonunda katılımcılar Afganistan’ın enerji sektörü hakkında çeşitli konularda görüş alışverişinde bulundular.