26 Mayıs 2016 tarihinde Avrasya Araştırma Enstitüsü Araştırmacılarından Daniyar Nurbayev “Kazakistan’ın Bankacılık Sistemindeki Güncel Gelişmeler” konulu seminer verdi.

Daniyar Nurbayev “Kazakistan’ın Bankacılık Sistemindeki Güncel Gelişmeler” adlı seminerinde ana hatlarıyla bankaların karşılaşmakta olduğu sorunlar, 2008 yılında bankacılık sektöründe yaşanan krizin sebebleri ve bankacılık sisteminde güncel gelişmeler konularına değindi. Kazakistan bankalarının karşılaşmış olduğu en önemli sorunların arasında likidite sıkıntısı ve takipteki krediler oranının yüksek olmasını gösterdi. 2000’li yılların başlarında bankacılık sektörünün çok hızlı geliştiğine dikkat çekerek Kazakistan’daki bankacılık sisteminin Orta Asya’da en hızlı kalkınan sistem olduğunu ifade etti. Bankacılık sisteminin petrol, metal ve tahıl fiyatlarının artması ve uluslararası kuruluşların düşük faizler ile kredi dağıtması sebebiyle hızlı bir şekilde geliştiğini, lakin bu gelişme sırasında bankaların çok fazla kredi dağıtması, küresel finansal kriz ve petrol fiyatlarındaki düşüş ile gelişmenin sekteye ugradığını sözlerine ekledi.

Günümüze bakıldığında ise bu hızın önemli ölçüde gerilediğini belirterek 2008 yılına kadar bankacılık sektörünün gelişmesinde önemli pay sahibi olan BTA bank, Temirbank ve Alyans bankın batmasının önemli ölçüde etkisi olduğunu belirtti. Bankacılık sektöründeki bu kötü gidişata devletin bu üç bankayı 2009 yılında satın alarak müdahele ettiğini ve bu bankaların daha sonra diğer bankalar tarafından satın alındığını sözlerine ekledi. 2014 yılında Kazkommertsbank bankasının BTA bankasını, 2015 yılında ise Forte bankasının Temirbank ve Alyans bankı satın alarak birleştiklerini ifade etti.

Seminerinin devamında 2007 yılına kadar kredi dağıtımlarında tenge ve yabancı para birimlerinin oranlarının birbiriyle hemen hemen aynı olduğunu lakin 2007 yılından sonra kredi dağıtımlarında yabancı para birimlerinin oranlarında belirgin bir artış yaşandığını belirtti. Bunun nedenleri arasında ise bankaların uluslararası kuruluşlardan kredileri dolar üzerinden aldıkları için muhtemel devaluasyonlardan etkilenmemek adına kredileri dolar üzerinden vermeye başlamalarını gösterdi. Fakat, bu noktada Merkez Bankasının dolar üzerinden kredi verilmesine kısıtlama getirdiğini ifade etti. Takipteki kredilerde dünya ortalamasının yaklaşık olarak 5%-10% civarında olduğunu belirtmekle beraber bu oranın Kazakistan’da 2012 yılında 30% iken 2015 yılının ortasında 10%’na düştüğünü belirtti. Bu düşüşün Merkez Bankasının bankaların takipteki krediler oranlarının 10% dan fazla olmasını yasaklamasının ardından Kazkommertsbank bankın BTA bankasına ait 2 trilyon tengeye yakın takipteki krediler iptal etmesi ve aynı şekilde Forte bankasının da Temirbank ve Alyans bankasına ait takipteki kredilerin büyük bir kısmını iptal etmek zorunda kalmasını nedeniyle ortaya çıktığını belirtti.

Mevduat hesaplarında son bir kaç senedir tengeden yabancı para birimlerine geçiş olduğunu belirtti. Bu geçişin sebebleri arasında Merkez Bankası’nın bankaların tengeye 10% dan fazla faiz vermesini yasaklaması ve tengenin 35% civarında devalasyona ugrayacagı analizlerinin etkili olduğunun altını çizdi. Merkez Bankasının tengeye verilen faiz oranını 15%’e çıkarması ile birlikte 2016 yılının mart ayından itibaren mevduat hesaplarında tekrar tenge oranının artmaya başladığını iletti.

Seminerin sonunda katılımcılar faiz oranları, ve bankacılık sistemi konularında görüş alışverişinde bulundular.