28 Mayıs 2021 tarihinde Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü ile Uluslararası Ekonomik Araştırma ve Çalışmalar Derneği iş birliğinde “Globalization, Supply Chains and the Pandemic: Examples from Turkic World” başlıklı E-Panel düzenlendi.

Kırıkkale Üniversitesi Ekonometri Bölümü Uluslararası Ekonomik Araştırmalar ve Çalışmalar Vakfı Başkanı Prof. Dr. Harun Öztürkler açılış konuşmasında salgının küreselleşme süreçleri üzerinde gözle görülür bir etkisi olduğunu belirterek, dünya çapında küresel değer zincirlerine yönelik tutumları değiştirdi. Prof. Dr. Harun Öztürkler, pandeminin Türk dünyası ülkelerinin ekonomileri üzerindeki etkisini tartışmayı önerdi.

Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Vakur Sümer, konferansın konuşmacılarını katılımcılara tanıttı. Salgının Avrasya Ekonomik Birliği ülkeleri üzerindeki etkisine ve bölge ülkelerinin salgınla mücadele politikalarına degindi. Ayrıca konuşmacıları bölgeselleşme süreçlerini ve yeni ticaret anlaşmalarını tartışmaya davet etti. Doç. Dr. Vakur Sümer konuşmasında Orta Asya’daki durumun bir analizini sundu.

Panelin ilk tebliği Prof.Dr. Muhammed Benli tarafından gerçekleştirildi. Prof.Dr. Muhammed Benli sunumunda küreselleşme sorunlarına odaklanarak, salgının küresel ticaret üzerindeki etkilerine değindi. Araştırmacı, küreselleşmenin nüfusun iç ve dış potansiyelini etkilediğini belirterek, bu konunun devletler için önemli olduğunu dile getirdi. Salgın nedeniyle dünya ticaretinde yaşanan değişikliklerin birçok ülkedeki ekonomik durumu etkilediğini kaydederek, önemli bilgiler sundu. Küreselleşmenin gelişmeye devam edeceği sonucuna vardı.

Panel devamında sunum yapan Ahmet Yesevi Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü Kıdemli Uzmanı Kanat Mahanov Pandemi sırasında Kazakistan’ın dış ticaret göstergeleri hakkında bazı bilgiler paylaştı. Mahnaov’a göre, her şeyden önce salgın, ülkenin toplam ihracatının 2/3’sini oluşturan petrol ihracatını etkiledi. 2020 yılı başında petrol fiyatlarının negatif değerlere hızlı bir şekilde düşmesi nedeniyle Kazakistan’ın ihracat hacmi% 19, toplam ticaret cirosu ise% 13 azaldı. Bununla birlikte, petrol fiyatlarında tüm zamanların en düşük seviyelerine keskin bir düşüşün ardından, ekonomiler kısıtlayıcı önlemleri kademeli olarak gevşetmeye başlayınca, fiyatlar hızla toparlanmaya başladı. Aşıların ortaya çıktığı haberi halkı büyük ölçüde etkiledi ve iyimserliğin ana nedeni oldu. Bu faktörler nedeniyle, petrol fiyatları 2020’nin sonunda çok hızlı bir şekilde toparlandı. Kazakistan’ın ticaret cirosunun hızla toparlanmasındaki bir diğer faktör de çeşitli metaller, cevherler ve tahıl gibi ihraç edilen diğer malların fiyatlarındaki artış oldu. Kazakistan bu malların oldukça büyük bir ihracatçısıdır ve bunlar için fiyatların olumlu dinamikleri de dış ticaretin yeniden canlanmasında önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca, karbondan arındırma konusundaki mevcut eğilimlerin ve temiz enerji kaynaklarına geçişin çeşitli metallerin fiyatları üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğu unutulmamalıdır. Yani, örneğin 2020’nin sonundan bu yana, elektrik motorlarının üretimindeki artış ile bağlantılı olarak bakır fiyatlarında hızlı bir artış oldu. Ayrıca, temiz enerjinin tüketicilere ulaştırılması ile bağlantılı ek elektrifikasyon, yakın gelecekte başta bakır olmak üzere talebi de artıracaktır. Kazakistan’ın büyük bir bakır ihracatçısı olduğu düşünüldüğünde, bu tür hammaddelerden elde edilen ihracat gelirlerinde önemli artış beklenebilir. Genel olarak, 2020 salgını şüphesiz Kazakistan’ın dış ticaretini olumsuz etkiledi. Ancak, olumsuz eğilimler çok kısa sürdü ve hemen hemen tüm emtia piyasalarında göze çarpan hızlı bir toparlanma izledi.

Panel’in son tebliğin yapan Ahmet Yesevi Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü Kıdemli Uzmanı Dr.Azimzhan Khitakhunov, sunumunda pandemi sırasındaki Özbekistan’ın dış ticaret gelişmelerine odaklandı. Salgının Özbekistan’ın ihracat ve ithalat göstergelerinin azalmasına neden olduğu hakkında bilgiler sunan Dr.Azimzhan Khitakhunov, Özbekistan’dan Rusya ve Çin’e doğal gaz arzı örneğinde ihracatta önemli bir düşüş görüldüğünü ifade etti. Özbekistan, krize hızla uyum sağlama ve ticaret potansiyelini kullanarak yeni pazarlar arama yeteneğini gösterdiğinin altını çizen Dr.Azimzhan Khitakhunov, Avrasya Ekonomik Birliği’nde gözlemci statüsü kazanan ülke, Güney Kore ve Türkiye ile ticaret anlaşmaları müzakere ettiğini ve ayrıca Dünya Ticaret Örgütü ile temaslarında bulunduğunu vurguladı. Özbekistan, ithal ikamesi stratejisine bağlı kalarak ihracatı teşvik politikasını güçlendirdi. Özbekistan’ın küresel üretim zincirlerinin bir parçası olacak tüm kaynaklara sahip olduğu kaydedildi.

Panel’in sonunda katılımcılar pandeminin yanı sıra, küresel ve bölgesel jeopolitik ve jeoekonomik gelişmeler çerçevesinde bölge ülkeleri arasındaki siyasi ve ticari-ekonomik ilişkilerin nasıl gelişebileceği konusunda görüş alışverişinde bulundular.