29 Ekim 2020 tarihinde Groningen Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Araştırmacısı Dr. Agha Bayramov “Hazar Denizi ve Çevresel İşbirliği” konulu çevrimiçi seminer verdi.

Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Vakur Sümer’in takdim konuşmasından sonra söz alan Dr. Agha Bayramov, bu imkan dolayısıyla Enstitü’ye teşekkürlerini sundu. Dr. Agha Bayramov seminerinde ana hatlarıyla, Hazar Denizi’nin statüsüne ilişkin uluslararası müzakereler ve anlaşmaların, her açıdan oldukça karmaşık bir süreç olduğunu ifade ederek güncel bilgiler sundu. Hazar Denizi’nin kıyıdaş ülkeler için büyük ekonomik, stratejik, politik ve çevresel çıkarlara konu olduğunu da belirtti. Seminerin devamında, Hazar bölgesi ülkelerinin siyasi ve enerji alanlarındaki çıkarlarının Türkiye’nin yanı sıra birçok Avrupa ülkesinin bölgedeki stratejilerini de etkilemekte olduğunu bildirdi. Araştırmacı Dr. Agha Bayramov’a göre, Hazar Denizi’ndeki müzakere süreçlerinde istenen hedefin kazan-kazan yöntemiyle herkese fayda sağlayacak bir çözüme ulaşılmalıdır. Lakin bu duruma erişilebilmesinde ilgili taraflar arasında farklı alanlarda daha yoğun işbirliğinin gerektiğini belirterek, kendi analizlerine dayanarak Hazar Denizi ile ilgili son anlaşmalarla ilgili görüşünü ifade etti.

Konuşmasının devamında Dr. Agha Bayramov, en son anlaşmalar da ele alındığında aslında ülkeler arasında bazı konularda herhangi bir değişimin gözlemlenmediğinin altını çizdi. Buna örnek olarak Hazar Denizi’nde petrol ve gaz boru hatlarının döşenmesi gibi bir konuya İran ve Rusya’nın engel teşkil edebileceğini ifade etti ve bu konuda iki devletinde mevcut anlaşmalara dayanarak bu yetki ve haklarının olduğunu vurguladı. 1990’lardan bu yana kıyıdaş ülkeler arasında imzalanan anlaşmalarda dolaylı olarak bölgedeki Çin, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği gibi diğer büyük aktörlerin etkisinin bulunduğu görüşünü ifade ederek bu coğrafyada kıyıdaş ülkelere ek olarak bölgesel ve küresel güçlerin çıkarları arasında bir rekabetin sürekli mevcut olduğunun da altını çizdi.

Öte yandan bir diğer önemli gelişme olarak Hazar Denizi’nde özellikle son zamanlarda Kazakistan, Türkmenistan ve Azerbaycan’ın deniz kuvvetlerini güçlendirmekte olduğunu belirterek bu gidişatın dikkatli bir şekilde takip edilmesi gerektiğini belirtti. Ülkeler arasındaki tüm bu yaşanan çekişmeler arasında çevre konusunun genelde son sıralara bırakıldığını ifade ederek Hazar Denizi’nde çevre kirliliği konusuna ülkelerin daha fazla önem göstermesi gerektiğini ifade etti. Seminerin sonunda Dr. Agha Bayramov, Hazar Denizi ile ilgili birçok anlaşmanın, kıyıdaş ülkeler tarafından revize edilmesi gerektiğini ve çevresel hususların, öncelikler arasında daha üst seviyelerde yer alması gerektiğini belirterek sözlerini tamamladı.

Seminer, katılımcıların konu ile ilgili çeşitli düşüncelerini aktarmaları ve soru-cevap bölümü ile sona erdi. Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Vakur Sümer, semineri için  araştırmacı Dr. Agha Bayramov’a teşekkür ederek, gelecekte çok verimli işbirlikleri geliştirmeyi umut ettiklerini ifade etti.