Avrasya Araştırma Enstitüsü 16-18 Mayıs 2016 Tarihleri Arasında 2. Uluslararası Ekonomi, Finans ve Enerji (EFE’2016) Kongresini Düzenledi.

Hoca Ahmet Yesevi'nin Vefatının 850. Yıldönümü Anısına Ahmet Yesevi Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü, Al-Farabi Kazak Milli Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Fakültesi ile birlikte Türkiye Ekonomi Kurumu ve Uluslararası Türk Akademisinin akademik ve Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’nın finansal destekleriyle 16-18 Mayıs 2016 tarihlerinde Kazakistan’ın Almatı şehrinde “Politik İstikrar – Ekonomik Kalkınma” konulu 2. Uluslararası Ekonomi, Finans ve Enerji Kongresini (EFE’2016) düzenledi.

EFE’2016 Kongresi kapsamında gerçekleştirilen 14 oturuma Türkiye, Kazakistan, ABD, Azerbaycan, Hindistan, Irak, Çin, KKTC, Libya, Gürcistan, Birleşik Arab Emirlikleri olmak üzere toplam 13 ülkeden 51 farklı kurumdan 73 tebliğ ile 115 akademisyen ve uzman katıldı. 

Kongrenin amacı, politik istikrar ve ekonomik kalkınma ilişkisinin genelde tüm dünya ülkeleri özellikle de Avrasya ülkeleri açısından ortaya konulması, bu alanda yapılan araştırmaların ilgili taraflarca paylaşımı ve gelecekle ilgili projeksiyonların gerçekleştirilmesi olmuştur. Bilindiği gibi ülkelerin ekonomik kalkınmalarını gerçekleştirebilmeleri ve insanlarının daha iyi bir hayat standardına kavuşabilmeleri için politik istikrarın önemli olduğu literatürde tartışılmaktadır. Özellikle de ekonomik kalkınmasını gerçekleştirememiş devletler için politik istikrar çok daha önemlidir. Çünkü, politik istikrar ve ekonomik kalkınma ilişkisinin temelinde yatan başlıca faktörlerden biri yatırımlar ve dolayısıyla ülkenin milli geliridir. Bu noktadan hareketle EFE’2016 Kongresinde sunulan bildirilerde politik istikrar(sızlığ)ın ekonomik kalkınmaya ne gibi etkiler meydana getirebileceği analiz edilmiştir.

İki gün süren EFE’2016 kongresinin birinci gününde, açılış konuşmalarını Türkiye Cumhuriyeti Almatı Başkonsolosu Rıza Kağan Yılmaz, Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığı da yapmış olan Türkiye Büyük Millet Meclisine Burdur eski milletvekili Dr. Yusuf Ekinci, Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. Musa Yıldız, Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Mütevelli Heyet Üyesi Prof. Dr. Muhittin Şimşek, Al-Farabi Kazak Ulusal Üniversitesi Rektör Birinci Yardımcısı Prof. Dr. Mukhambetkali Burkitbayev, Yabancı Diller ve Kariyer Üniversitesi Rektörü Prof.Dr. Sabri Hizmetli, Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Mehmet Kutalmış ve Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Nevzat Şimşek yapmıştır ve Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanı sayın Mustafa Elitaş ve Uluslararası Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Darhan Kıdırali’nin mesajları okunmuştur.

Konferansın ilk açılış konuşmasını Türkiye Cumhuriyeti Almatı Başkonsolosu sayın Rıza Kağan Yılmaz yapmıştır. Sayın Rıza Kağan Yılmaz konuşmasına kongreyi düzenleyen Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsüne ve destekleyen kurumlara teşekkür ederek başladı. Çeşitli nedenlerden ötürü dünyada yaşanan küresel kriz ve bazı ülkelerin büyüme oranlarındaki yavaşlamaya değinerek bu dar bogazın nasıl aşılabileceği sorusunun ele alındığında kongrenin iktisadi anlamda alt temalarının çok iyi seçilmiş olduğunu ifade etti. Soğuk savaş döneminde askeri güvenliğin ön planda olduğunu belirtirken yeni dönemde ise güvenlik kavramında iktisadi güvenliğin rölünün arttığını ve ekonomik güvenlik olmadan siyasi güvenliğin olamayacağını ifade etti ve bu iki konunun birbiri ile kesişen birer kümeler olduğunu vurguladı. Konuşmasının devamında küresel ekonominin dar boğazın aşabilmesi için dünyada üretime yönelik teşviklerin arttırılmasına yönelik reformların yapılması gerektiği yönünde görüşlerini bildirdi. Bu tür kongrelerdeki fikir tartışmalarının küresel finansal ve siyasi huzuru nasıl sağlayabiliriz sorusunun çözüm arayışlarına katkı sağlayabileceğini sözlerine ekledi.

İkinci açılış konuşmasını Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. Musa Yıldız yaptı. Prof. Dr. Musa Yıldız konuşmasında ekonomi, finans ve enerji kongresinin ilkinin iki yıl önce yapıldığını belirterek EFE Kongresini kurumsallaştırmayı düşündüklerini ifade etti. Bu seneki kongrenin temasının siyasi istikrar ve ekonomik gelişme olarak belirlenmesinin önemli olduğunu vurgulayarak Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in halka sesleniş konuşmasında da siyasi istikrara vurgu yaptığını belirtti. Al-Farabi Kazak Ulusal Üniversitesi Rektör Birinci Yardımcısı Prof. Dr. Mukhambetkali Burkitbayev konuşmasında kongrenin sadece Kazakistan veya Türkiye için değil tüm Orta Asya ve İpek yolu üzerindeki ülkeler içinde önem arz eden konulara değinecek olması sebebiyle önemli olduğunu ifade etti. Siyasi istikrar ve entegrasyonun arttırılması konularının Kazakistan’ın 2050 stratejisi içinde de var olduğunu belirterek Kazakistan’ın komşu ülkeler ile ilişkilerini düzenli ve stabil tuttuğunu ve bu istikrarı devam ettirmeye devam edeceğini belirtti. Türkiye Büyük Millet Meclisi Burdur eski milletvekili ve Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşar eski yardımcısı Dr. Yusuf Ekinci konuşmasında Hoca Ahmet Yesevi’nin bilgisi ile bu topraklarda ışık saçtığını ve onun bilgilerinin insanlığa rehberlik ettiğini belirtti. Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Mütevelli Heyet Üyesi Prof. Dr. Muhittin Şimşek konuşmasında üniversitelerin üç görevinin bulunduğunu ve bunların eğitim vermek, araştırma yapmak ve toplumun sorunlarına çare bulmak olduğunu belirtti. Dünyanın ekonomi, finans ve enerji üzerinde durduğunu ve bu üç unsuru Kazakistan Cumhurbaşkanı Sayın Nursultan Nazarbayev’in çok iyi bildiğini ve politikalarında bu üç unsurda istikrarının olduğunu ifade etti. Yabancı Diller ve Kariyer Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sabri Hizmetli konuşmasında kongrenin düzenlenmesinde emeği olan tüm kuruluşlara teşekkür etti. Kazakistan’ın Orta Asya’nın bir yıldızı olduğunu belirterek yıllar içinde ticari ve enerji alanında güçlenerek ekonomisinin gücünün arttığı yönünde görüş bildirdi. Bu tür kongrelerin Türk Dünyası ülkeleri arasındaki ilişkileri güçlendireceğini ifade ederek katılımcılara başarılar diledi. Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü ve aynı zamanda EFE’2016 Kongresinin koordinatörü Doç. Dr. Nevzat Şimşek konuşmasında UNESCO'nun 2016 yılını Hoca Ahmet Yesevi yılı olarak ilan etmesi nedeniyle kongreyi Ahmet Yesevi'nin vefatınının 850. yılı anısına düzenlediklerini aktararak, Kazakistan ve diğer bazı Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerinin bağımsızlıklarının 25. yıl dönümünü de dikkate alarak kongrenin temasının politik istikrar ve ekonomik kalkınma olarak belirlendiğini ifade etti. Kongre’de politik istikrar veya istikrarsızlığın Avrasya bölgesinde ekonomik kalkınmaya ne gibi etkiler meydana getirebileceği üzerine tartışmaların yapılacağını belirtti. 2014 yılındaki Uluslararası Ekonomi, Finans ve Enerji Kongresi dizisini koordinatör olarak başlattıklarını belirterek, buradaki amaçlarının kongrenin ekonomi, finans ve enerji ile ilgili konuları birlikte tartışılmasını sağlayabilecek bir platform olması olduğunu belirtti. Açılış konuşmaları sonrasında Uluslararası Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Darhan Kıdırali’nin kutlama mesajı okundu.

Açılış konuşmalarının ardından EFE’2016 Kongresinin koordinatörü ve Avrasya Araştırma Enstitüsü müdürü Doç.Dr. Nevzat Şimşek’in moderatörlüğünde düzenlenen genel oturum ile Kongre başlamıştır. Genel oturuma Kazakistan Bilim Adamları Derneğinin Başkanı Prof. Dr. Sabden Orazalı, Florida Üniversitesinden Prof.Dr. Winston Nagan ve Türkiye Cumhuriyeti Dokuz Eylül Üniversitesinden Prof. Dr. Recep Kök davetli konuşmacı olarak bildirilerini sundular.

Prof. Dr. Sabden Orazalı “Kazakistan’da küçük ve orta boy işletmelerin yapısının organize edilmesi ile ekonominin kalkınması” adlı sunumunda ana hatlarıyla Kazakistan’da ve dünyada ekonomik kalkınma için gerekli temel araçlar ve reformlar hakkında bilgiler sundu. Dünyada barış ve ekonomik kalkınma için 6 faktörün önemli olduğundan bahsetti. Bunların arasında bilim ve teknolojik gelişim, ekoloji, güvenlik, uzay çalışmaları, ruhani zenginlik gibi konularda ilerleme kaydedilmesi gerektiğini belirtti. Kazakistan’da ekonomik kalkınma konusunda ise en önemli unsurlardan birisinin KOBİ’lerin kalkındırılması olduğunu vurguladı. Kazakistan’ın KOBİ’lerin gelirinin ülkenin gayri safi yurt içi hasılasının 50%’sini oluşturması hedefi olduğunu belirtmesine rağmen, bu oranın şu an itibariyle yalnızca 18% civarında olduğunu ve bu oranın arttırılmasına katkı sağlanması için yapılabilecek reformlar hakkında detaylı bilgiler sundu. Bunlar arasında işletmelere kredi verme, girişimcilik kanunlarında değişiklikler ve eklemelerin öneminin altını çizdi. Şu anki yapıda küçük işletmelerde ticaretin payının 40%, üretimin ise sadece 3% olduğuna dikkat çekerek bu işletmeleri üretim yapmaya teşvik edecek koşul ve yardımların yapılması gerektiğini ifade etti. Devlet ve iş dünyası ikilisine batılı ülkelerdeki gibi üniversitelerin katılması gerektiğini belirtti. Ayrıca, Kazakistan’da halkın girişimciliğe ilgisinin arttırılması için medya da girişimciliğe dair bilgi veren programların yanı sıra diğer konularda yardımcı olacak ofislerin sayısının arttırılarak verimli çalıştırılması gerektiğini sözlerine ekledi.

Türkiye Cumhuriyeti Dokuz Eylül Üniversitesinden Prof. Dr. Recep Kök “Ülke Riski Bileşenlerinin Reel Sektör Üzerindeki Etkisi” adlı sunumunda Türkiye, Kazakistan, Azerbaycan ve Rusya’nın risk faktörlerini 1998-2015 yılları arası incelediğini ifade etti. Analizlerinde çeşitli ekonometrik tekniklerle bu ülkelerdeki finansal, ekonomik ve politik risklerin ayrıntılı bir şekilde incelendiğini belirtti. Kazakistan, Azerbaycan ve Rusya’da da 2005 yılından sonra finansal riskin azalmasına rağmen 2014 yılı sonrası bu riskin tekrar arttığını ve bu düşüşün petrol fiyatlarının düşmesi nedeniyle meydana geldiğini belirtti. Kaynakların yatırımlar ile beşeri ve fiziki sermaye yoluyla zenginliğe dönüştürülememesinin geçici sunni refah ortamı yarattığını ve ülkelerin bu süre zarfında Hollanda hastalığına yakalandığını sözlerine ekledi. Buna ek olarak Kazakistan’ın Azerbaycan’dan daha istikrarlı olduğunu belirterek Rusya’nın ise elindeki imkanları uluslararası arenada kendini göstermek için harcaması nedeniyle diğer ülkere nazaran daha istikrarsız olduğunun altını çizdi.

Florida Üniversitesinden Prof. Dr. Winston Nagan ”Sürdürülebilir Büyüme ve Radikal Eşitsizlik” adlı sunumunda sürdürülebilir gelişme ve ekonomik kalkınma ile ilgili teoriler hakkında bilgiler sunarak başladı. Ekonomik teorilerin mantıklı ve operasyonel kapasitesinin güçlü olması gerektiğini belirten Prof. Dr. Winston Nagan bu hususda neoklasik modelin problemlerine değindi. Ekonomik büyüme için insan kapasitesi ve kaynağının çok önemli olduğunu vurguladı. Adaletli bir büyüme için özgürlük fırsatı ve özgürlük kapasitesinin olması gerektiğinin altını çizerek eğer özgürlük kapasitesi olmaz ise beşeri sermayenin olamayacağı, beşeri sermaye olmaz ise ekonomik büyümenin oluşamıyacağı şeklinde görüş bildirdi. Bu döngüyü etkileyen faktörlerin sürdürebilir ekonomik büyümeyi negatif yönde etkilediğini ifade etti.

1 genel oturum ve 14 oturumda 16-18 Mayıs 2016 tarihlerinde akademisyenler ve uzmanlar Avrasya bölgesinde politik istikrar ve ekonomik kalkınma ana teması altında Avrasya Bölgesinde Politik İstikrar ve Ekonomik Kalkınma, Türkiye’de Politik İstikrar ve Ekonomik Kalkınma, Politik Sistemler ve Ekonomik Performans İlişkisi, Politik İstikrarsızlığın Nedenleri, Dereceleri ve Tanımları,  Politik İstikrarsızlığın Ekonomiyi Etkileme Kanalları, Küresel Gelişmeler ve Politik İstikrar, Küresel Kriz ve Avrasya Ülkelerine Etkileri, Ekonomik Küreselleşme ve Avrasya Ülkelerine Etkileri gibi pekçok konu ele alınmıştır.