15.12.2022 tarihinde Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü’nde “Doğumunun 150. Yıldönümünde Ahmet Baytursınoğlu” paneli düzenlendi.

Panelin moderatörü Enstitü Müdürü Dr. Suat Beylur açılış konuşmasında Ahmet Yesevi Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü olarak gerek Kazak halkının ve gerekse bütün Türk halklarının değerlerinin araştırılmasında ve önemli günlerinde anılmasında her zaman büyük bir sorumluluk içerisinde olduklarını dile getirdi. Bu panelin de bu kapsamda düzenlenen bir etkinlik olduğunu vurgulayan Dr. Suat Beylur, 19. ve 20. yüzyılda bütün Türk yurtlarında önemli hareketlenmelerin yaşandığını, eğitimin iyileştirilmesi hamleleri ile başlayan bu sürecin edebi, fikri ve siyasi alandaki çabalarla devam ettiğini, Alaş hareketinin bu manada hem Kazak aydınlanmasında hem de Türk dünyasındaki etkileşimde önemli bir aşama olduğunun altını çizdi. Bu hareketin önde gelen temsilcilerinden birisi olan Ahmet Baytursınoğlu’nun, özellikle Kazak dilinin gelişiminde eşsiz bir yere sahip olduğunu belirtti.  

Oturumun ilk konuşmacısı olan Nazarbayev Üniversitesi’nden Prof. Dr. Aygül İsmakova,  bu yıl UNESCO nezdinde de kutlanmakta olan Ahmet Baytursınoğlu’nun 150. yıldönümünün bütün Kazakistan’da çeşitli etkinliklerle kutlanmaya devam ettiğini ifade etti. Ahmet Baytusınoğlu’nun ilk makalesinin 1895 yılında Rus dilinde yayımladığını, ve bu makalede esas itibariyle Kazak halkının inanç ve değerleri hakkında değerlendirmeler yapıldığını paylaşan İsmakova, bu makalede Baytursınoğlu Rusların, Kazakların devleti olmadığı ve eğitimsiz bir halk olduğu yönündeki genel yaklaşıma yönelik değerlendirmelerde de bulunduğunu dile getirdi. 

Panelin ikinci konuşmacısı, Abay Üniversitesi’nden Prof. Kalamkas Kalibayeva konuşmasına, Ahmet Yesevi Üniversitesi Avrasya Araştırma Ensitütüsü’ne Kazak-Türk iş birliğine kattığı emeklerinden dolayı teşekkürlerini ileterek başladı. Kalibayeva, Ahmet Baytursınoğlu hakkında Türkiye’de yapılan araştırmaları ve etkinlikleri de takip ettiğini ve bundan büyük onur duyduğunu söyledi. Kalibayeva, Ahmet Baytursınoğlu’nun, Kazak halkının aydınlanması, eğitim düzeyinin artırılması için hayatını vakfettiğini, bu yolda pek çok değerli çalışmanın içerisinde olduğunu ve öncülük yaptığını, bunlardan sembolik öneme sahip olanlardan birisinin de “Kazak” gazetesinin çıkarılmış olduğu üzerinde durdu.

Devlet Dil Geliştirme Enstitüsü Müdürü Dr. Bijomart Kapalbek ise konuşmasında “Ahmet Baytursınoğlu’nun 80 Özelliği” konulu sunumunda, Baytursınoğlu halk arasında yeterli düzeyde tanıtılıp tanıtılmadığı meselesi üzerinde durarak yapılması gerekenlere dair görüşlerini paylaştı. Kapalbek, Baytursınoğlu’nun eğitim sistemi, yazı ve alfabedeki emeklerine değindikten sonra Bakü’de gerçekleşen Türkoloji Kurultayı’nda, ortak yazı konusunda dile getirdiği fikirlerin önemli olduğunu ve bu fikirlerin bugün üzerinde düşünülmesi gerektiğinin altını çizdi.   

Panele Türkiye’den katılım sağlayan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Erdoğan Boz, Baytursınoğlu’nun Kazak eğitim sistemi ve Kazak dilinin gelişimi üzerine düşüncelerini paylaştı. Sunumun sonunda Prof. Dr. Erdoğan Boz, Baytursınoğlu’nun Türk dünyası aydınlanma hareketlerinde önemli bir yere sahip olduğunu vurguladı. 

Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Özkul Çobanoğlu “Bilge Ahmet Baytursınoğlu” adlı konuşmasında zor zamanlarda ortaya çıkan ünlü şahsiyetlerin kendi alanlarına verdikleri katkı ve sonraki nesillere de aktardıkları bilgiler ile ve duruşları örnek teşkil ettiklerini iletti. Aydın ve bilge kişi olma konusunda Bilge Tonyukuk’un bir model olduğunu ve tarihte pek çok farklı kişinin de bu modelde aydınlar olduğunu ifade ederek 20. yüzyılda Ahmet Baytursınoğlu’nun da bu modeli taşıdığını iletti ve 21. yüzyılda bizlerin bu modeli taşıyabilecek miyiz düşüncesini ileterek konuşmasını tamamladı.

Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Seyfi Yıldırım ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ferruh Ağca ise birlikte gerçekleştirdikleri sunumda Türkiye’deki Alaş Orda Hareketi üzerine yapılan araştırmalara değindi. Yıldırım ve Ağca, Alaş Orda liderlerinin Kazak halkının milli mücadelesindeki yeri ve önemine değindikten sonra, Türkiye’de erken ve yakın dönemlerde Alaş temsilcileri ve Baytursınoğlu üzerine yapılan bilimsel araştırmaları katılımcılarla paylaşıp değerlendirmeler yaptılar. Panelin son konuşmacısı, Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Özkul Çobanoğlu ise Ahmet Baytursınoğlu’nun hem bir eğitimci hem de bir fikir adamı olduğuna değinerek, onun Kazak dil ve edebiyatının gelişimine yaptığı katkının eşsiz olduğunu, bu tür bilimsel etkinliklerin bu mirası hatırlamakta çok değerli olduğunu ifade etti. 

Panel, katılımcıların soru, görüş ve değerlendirmeleri ile tamamlandı.