16 Eylül 2021 tarihinde Avrasya Araştırma Enstitüsü Kıdemli Araştırmacısı Daulet Zhailybayev “Kazakistan’daki Etnografik Araştırmalar: Dünü, Bugünü ve Geleceği” konulu çevrimiçi seminer verdi.

Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Vakur Sümer’in açılış konuşmasından sonra söz alan Daulet Zhailybayev, ana hatlarıyla dünden bugüne Kazakistan’daki etnografik araştırmaların önemli dönemlerini anlatarak, söz konusu çalışmaların geleceği hakkında da fikirleriyle paylaştı.

Kazakistan’daki etnografik araştırmaların ilk döneminin 19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılın başını ve ikinci döneminin Sovyetler döneminde yapılan araştırmaları kapsadığını söyleyen Daulet Zhailybayev, Kazakistan’ın bağımsızlığı sonrasındaki araştırmaların ise üçüncü dönem olarak değerlendirildiğini açıkladı. İlk dönemdeki çalışmalar olarak Çarlık Rusyası’nın Kazakistan’a yönelik özel çalışmaları ve askeri yetkililer ile seyyahların yazdıkları eserler hakkında bilgiler sunan Daulet Zhailybayev, ayrıca Rus Coğrafya Kurumu başta olmak üzere 19. yüzyılın ikinci yarısında kurulan bilim kuruluşlarının Kazakistan’a yönelik faaliyetleri ve araştırmalarından bahsetti. Daulet Zhailybayev, bu bağlamda Peter Rıçkov, Aleksey Levşin, Şokan Valihanov, Musa Şormanov, Grigori Potanin, Aleksandr Alektorov ve diğer araştırmacıların bilimsel çalışmaları hakkında detaylı bilgiler verdi. Ayrıca, Kazak bozkırına yönelik söz konusu araştırmanın sonuçlarının Orenburg, Semey ve diğer şehirlerde yerel etno-kültürel müzelerin temelini oluşturduğunu ifade etti.

Seminerin devamında Sovyetler döneminde Kazakistan’da yapılan etnografik araştırmaları değerlendiren Daulet Zhailybayev, özellikle Haziran 1946’da SSCB Bilimler Akademisi’nin Kazak şubesinin (sonra Kazak Bilimler Akademisi) kurulmasıyla ülkede etnografya çalışmalarının önem kazandığını belirtti. Bu çerçevede, İrina Zaharova, Veniamin Vostrov, Alkey Margulan ve Rukya Hocayeva’nın ilgili çalışmalarından bahseden Daulet Zhailybayev, Edige Masanov, Halel Argınbayev ve Marat Mukanov’un eserlerinin önemine dikkat çekti. Bu dönemde Kazak etnografyasında birçok uzman etnografların ortaya çıktığının altını çizen Daulet Zhailybayev, Serik Ajigali, Аmanjol Kalış, Ahmet Toktabay ve başka da etnografların önemli çalışmaları bulunduğunu ifade etti.

Bağımsızlık sonrası Kazakistan’da etnografik çalışmaların yeni bir döneme girdiğini belirten Daulet Zhailybayev, 1991’den sonra Kazakistan’ın etnografya alanında geleneksel etnografyaya ek olarak diasporaloji, etno-sosyoloji ve etno-arkeoloji gibi alanların da oluşmaya başladığını söyledi. Son yıllarda ülkede söz konusu alanlarda çeşitli araştırma projeleri uygulanmasına rağmen, ülkenin geleneksel etnografik araştırmalarla metodolojik sorunlar dâhil olmak üzere bazı sorunların ortaya çıktığının altını çizdi. Bu bağlamda, genelde etnografik araştırmaların, özellikle görsel antropoloji, sosyal antropoloji ve etno-kültürel çalışmaların başarılı bir şekilde sürdürülmesi için Batı metodolojisinin yanı sıra, yerel müze materyallerinin de kullanılması gerektiğine dikkat çekti. Seminerin sonunda Daulet Zhailybayev, kendi çalışmaları ve saha gezileri hakkında anlatımda bulunarak Moğolistan Kazakları’nın etno-kültürel durumu hakkında bilgiler verdi.

Seminerin sonunda katılımcılar konuyla ilgili görüş alışverişinde bulundular. Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Vakur Sümer, semineri için Daulet Zhailybayev’e teşekkür ederek gelecekte bu konuyla ilgili önemli yayınların ve çalışmaların yapılması gerektiğini belirtti.