2021 жылы 23 желтоқсанда Нигде Өмер Халисдемир университеті Саясаттану және халықаралық қатынастар кафедрасының оқытушысы, доктор Чигдем Шахин «Еуропалық Одақтың Орталық Азияға қатысты энергетикалық саясаты» тақырыбында семинар өткізді.

Еуразия ғылыми-зерттеу институтының директоры, доцент, доктор Вакур Сүмердің кіріспе сөзінен кейін сөз алған Нигде Өмер Халисдемир университеті Экономика және әкімшілік ғылымдар факультеті Саясаттану және халықаралық қатынастар кафедрасының оқытушысы, доктор Чигдем Шахин Еуропалық Одақтың (ЕО) Орталық Азияға қатысты энергетикалық саясаты туралы баяндамасында ең алдымен ЕО-ның энергетика саласындағы ең маңызды мәселелерін шетелге тәуелділік, қазба байлықтарына тәуелділік, қазба байлықтары бойынша шетелдік байлық көздеріне жоғары дәрежеде тәуелділік және қазба байлықтарды шетелден жеткізу көзі ретінде Ресейге дәрежеде жоғары тәуелділік қатарлы өзара байланысты төрт тақырып бойынша қарастыруға болатынын атап өтті. Доктор Чигдем Шахин дәлелденген мұнай, табиғи газ және көмір қорлары өте тапшы ЕО-ның, әсіресе, мұнай және мұнай өнімдері мен табиғи газдағы жоғары ішкі тұтынуының энергия импортымен ғана қанағаттандырылатынын тілге тиек етті.

Доктор Чигдем Шахин 2019 жылдың аяғында ЕО-ның энергия импортындағы сыртқы тәуелділік коэффициентінің 60,7%-ды құрағанын және осы жоғары тәуелділік коэффициентінде мұнай, табиғи газ, СТГ және көмір импортында Ресейдің үлесі ең үлкен екенін атап көрсетті. Сондықтан бұл жағдай ЕО-ның энергетикалық қауіпсіздігіне қатер төндіретінін айтты. Доктор Чигдем Шахин энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі өзінің саясатының басымдылықтарының бірі болып табылатын газ жеткізу көздері мен бағыттарын әртараптандыру аясында Каспий аймағы мен Орталық Азия аймағын кешенді көзқараспен қарастыратынын баяндады. Бұл тұрғыда ол Оңтүстік газ дәлізінің ең маңызды бастама ретінде алға шығатынын жеткізді. 2006 жылы Ресей-Украина табиғи газ дағдарысына байланысты ЕО ішкі-сыртқы энергетикалық саясатын дамыта бастағанын және балама жеткізу көздері мен бағыттарына бет бұра бастағанын, сондай-ақ, бұл саясаттарды өзінің жаһандық маңыздылығын құрайтын басқа басты стратегиялық құжаттармен үйлестіре бастағанын сөз етті.

Осы тұрғыда Орталық Азия ЕО-ның геосаяси жоспарларына сәйкес жалпы сыртқы саясаты бойынша да, сыртқы энергетикалық саясаты бойынша да ЕО-ның көршілерімен көрші, ЕО шекарасындағы геосаяси екінші сақинада орналасқан тұтас Азия аймағы аясындағы қосалқы аймақ болып табылады. Доктор Чигдем Шахин, Каспий аймағы мен Орталық Азияны сыртқы энергетикалық саясат тұрғысынан тұтастай алып қарағанда, Қазақстаннан мұнай импортының арта түсуі мен Әзірбайжаннан табиғи газ импортының басталуымен қатар, әсіресе Оңтүстік газ дәлізінің ЕО саясатында әлі аяқталмаған дәліз ретінде қарастырылуына байланысты әлемдегі төртінші үлкен табиғи газ қорына ие Түркіменстанға баса назар аударылатынын түсіндірді. Осыған байланысты доктор Чигдем Шахиннің, Оңтүстік газ дәлізінің аяқталмаған бөлігі ретінде түрікмен табиғи газын Каспий теңізінен Әзірбайжанға және одан Оңтүстік Кавказ-TANAP және TAP құбырлары арқылы Еуропа нарықтарына тасымалдауды жоспарлаған Транскаспий табиғи газ құбырының алдағы жылдары да ЕО-ның басты назарында болатынын айтып сөзін аяқтады.

Семинар соңында қатысушылар аталған тақырып бойынша талқыға қатысып, пікір алмасты.