6 Şubat 2022 tarihinde 10 ilimizi etkileyen ve asrın felaketi olarak nitelendirilen Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 şiddetlerinde gerçekleşen deprem, milletçe hepimizin tarifi mümkün olmayan acılar yaşamamıza neden olmuştur. Bugün itibariyle 38 binin üzerinde can kaybı ve 100 bini aşan yaralı ve 47 bin yıkık, yıkılacak ve ağır hasarlı bina sayısı (TRT Haber, 2023) Büyük Felaketin bilançosunun ne denli büyük olduğunu gözler önüne sermektedir. Enkaz kaldırma çalışmalarının tamamlanması ile bu tablo daha da netleşecektir.
Kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları ve vatandaşların öz verili çalışmaları ile enkaz altında kalan canlar kurtarılmaya çalışılırken bir yandan da büyük bir seferberlik başlatılarak ülkenin dört bir yanından toplanan yardımlar bölgeye sevk edilmiş ve tahribatın neden olduğu yaralar bir nebze de olsa sarılmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede 35 bin arama kurtarma görevlisi, 250 bin kamu görevlisi, deprem bölgesinde fiilen görev almıştır. 9 Şubat 2022 tarihinde kabul edilen OHAL tezkeresi ile 10 ili kapsayan deprem bölgesi için acil, orta ve uzun vadeli çeşitli kararlar alınmıştır. Bu çerçevede Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın afet bölgesine gerçekleştirdiği ziyarette ve sonrasında açıkladığı kararlar doğrultusunda: 1 yıl içinde deprem bölgesinin tamamında konut ihtiyacının giderilmesi; ailelere ilk etapta 10 bin lira ile hayatını kaybedenlerin yakınlarına 100 bin lira nakdi yardım yapılması ve son olarak deprem bölgesinden taşınmak isteyenlere 15 bin lira taşınma ve 5 bin lira kira desteği başta olmak üzere bir kısım ivedi paketler açıklanmıştır. Öte yandan yurt içinden ve yurtdışından T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’na (AFAD) yapılan yardımlar bugün itibariyle 8,3 milyar doları geçmiştir (TRT Haber, 2023).
Milli birlik ve dayanışmanın en üst seviyelerde yaşandığı büyük felakette ilk günden itibaren yurtdışından da çok sayıda destek mesajı ve yaklaşık 100 ülkeden de yardım teklifleri ulaşmıştır. Bu çerçevede Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a 42 ülkeden devlet ve hükümet başkanı düzeyinde destek ve taziye telefonu gelmiş, 84 ülkeden 10.943 kişiden oluşan arama kurtarma ekibi deprem bölgesine ulaşmış, 61 ülkeden 444 uçuşla çeşitli kalemlerden oluşan insani yardım Türkiye’ye nakledilmiştir (İHA, 2023).
Deprem nedeniyle Türkiye’ye yapılan yardımlara ve dayanışma mesajlarına Avrasya özelinde biraz daha detaylı baktığımızda gerek ilgili ülke toplumlarının gerekse Türk vatandaşlarının seferber olduklarını söyleyebiliriz. İlk olarak, bütün bölge ülkeleri devlet ve hükümet başkanları depremin yaşandığı ilk gün telefon ve diğer iletişim kanalları üzerinden Türkiye’ye taziye ve destek mesajlarını ulaştırmışlar, ilave olarak ülkelerindeki T.C. Büyükelçiliklerini ziyaret ederek taziyelerini bildirmişlerdir. Devlet ve hükümet temsilcileri dışında kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları düzeyinde de dış temsilciliklere ilk günden itibaren yoğun destek ziyaretleri devam etmektedir. Azerbaycan, Kazakistan, Pakistan, Yunanistan ve Ermenistan başta olmak üzere çeşitli ülkelerden Türkiye’ye bakanlar düzeyinde başlayan üst düzey destek ziyaretleri de devam etmektedir (NTV, 2023). Türkiye’de ilan edilen milli yasa destek vermek üzere Arnavutluk ve Kuzey Makedonya’da da bir günlük milli yas ilan edilmiştir. Devletler düzeyinde resmi olarak açıklanan nakdi desteklerin yanı sıra başlatılan yardım kampanyaları çerçevesinde Rusya, Orta Asya, Kafkasya ve Balkanlardan şimdiye kadar 50 milyon dolar civarında bağış toplanmıştır. Bunlara ek olarak, yine aynı bölgelerden Türkiye’ye gönderilen battaniye, çadır, ısıtıcı, giysi başta olmak üzere muhtelif ürünlerden oluşan ayni yardım miktarı ise 3 bin tonu geçmiştir. Dünyanın dört bir yanından gönderilen arama kurtarma ekiplerine Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan, Gürcistan, Rusya, Ukrayna, Bosna Hersek, Kuzey Makedonya, Arnavutluk, Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya ve Macaristan’dan da yoğun katılım sağlanmıştır. Bu ülkelerden gelen toplam 2.945 arama kurtarma personeli bölgede fiilen görev almıştır. Yine deprem bölgesi için acil ve öncelikli malzemeler arasında bulunan 7.135 çadır da geciktirilmeksizin Türkiye’ye ulaştırılmıştır.
Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) da ilk günden itibaren Türk yetkililerle yakın bir dayanışma sergileyerek üye ülkelerin arama kurtarma ekiplerini hızlı bir şekilde organize ederek bölgeye ulaşmasını koordine etti. TDT ayrıca ilan edilen milli yas nedeniyle merkezdeki üye ülke bayraklarını yarıya indirme kararı aldı. Kahramanmaraş’a bir ziyaret gerçekleştiren TDT Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev, TDT tarafından depremzedeler için hazırlanan insani yardımları AFAD’a teslim etti (TDT, 2023). Türk devletlerinde kamu kurumları ile sivil toplum kuruluşları tarafından başlatılan yardım kampanyalarının artarak devam edeceği düşünülmektedir.
Sonuç olarak, jeolojik bir doğa felaketi olan deprem, her afet gibi can ve mal kayıplarının yanı sıra psikolojik, sosyolojik ve ekonomik travmalara neden olabilmektedir. Muhakkak ki 13 milyonluk nüfusun bulunduğu geniş bir bölgeyi etkileyen depremin, toplumun bütün kesimleri üzerinde doğrudan ya da dolaylı etkileri olacaktır. Çocuklar da bunların başında gelmektedir. Bu nedenle depremden etkilenen ve sayıları 7 milyon civarında olan çocukların rehabilatasyonunda gerekli adımların ivedilikle atılması büyük önem arz etmektedir. Esasen, bu konuda kamu kurumlarının, enkaz kaldırma çalışmaları devam ederken gerekli tedbirleri başlattıkları bilinmektedir (AA, 2023). Özetle, Erzincan, Gölcük ve Van depremleri ile diğer afetlerden sonra olduğu gibi Türk devlet ve Türk milleti bu büyük felaketin de üstesinden gelecek güce de, kapasiteye ve potansiyele de sahiptir. Bu vesileyle deprem felaketinde hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet, yakınlarına sabır diliyor, destek ve yardımlarından ötürü dost ve kardeş ülkelere teşekkür ediyoruz.
Suat Beylur
Director
Suat Beylur, doktorasını Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nde, Yüksek Lisansını ise Hacettepe Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nde tamamladı. Beylur, Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Kazak-Türk Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü'ne başlamadan önce Kültür ve Turizm Bakanlığı'nda (YTB) uzman, direktör, daire başkanı ve müşavir görevlerinde bulunmuştur. Orta Asya ve Balkanlarda sosyal değişme, din-devlet ilişkileri, diaspora, kamu diplomasisi gibi konular, Beylur'un araştırma alanları arasında bulunmaktadır.