Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Vakur Sümer’in takdim konuşması ile başlayan seminerde Gaziantep Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yunus Emre Tansü, ana hatlarıyla eskiden Türkistan olarak adlandırılan Orta Asya bölgesinin geçmişi ve bölgedeki bağımsızlık mücadeleleri hakkında bilgiler verdi.
Öncelikle günümüz Orta Asya bölgesinin eskiden Türk halklarının yaşadığı bölge olarak “Türkistan” adıyla adlandırıldığını ifade eden Tansü, ancak 19. yüzyılda Rus bilim adamları tarafından bölge için “Merkezi Asya” kavramının kullanıldığını belirtti. Ayrıca Ruslar’ın kullandığı bu kavramın Batı dillerinde “Central Asia” ve Türkçe’ye “Orta Asya” olarak geçtiğini kaydetti.
Seminerin devamında, 16. yüzyılda Timur ve Şah İsmail’den sonra Babür’ün bölgeyi terk etmesiyle beraber Orta Asya’da büyük bir kargaşa çıktığını ve boy, kabile düzenlerinin bozulduğunu anlatan Tansü, bir yandan Hive, Hokand, Buhara hanlıkları, öte yandan Kazak hanlığı ve Kırgız manaplığı kurulduğunu bahsetti. Zaman içinde Orta Asya bölgesinin doğudan Çongar (Kalmuk) saldırısına maruz kaldığını ifade eden Tansü, bölge haklarının Çongarlar’a karşı direniş ve bağımsızlık mücadelelerinden söz etti.
Ancak 19. yüzyılda Ruslar’ın bölgeyi hızlı bir şekilde ele geçirmeye çalışırken, Afganistan üzerinden bölgeye yayılmaya çalışan İngiliz politikalarının etkili olduğunu da belirtti. İngilizler’in Türkistan coğrafyasındaki hanlıklarla ekonomik ve siyasi ilişkiler kurarak, Çin ve Rus ticaret politikalarını tehdit ettiğini ifade etti. 19. Yüzyıldaki büyük güçler arasındaki bölgeye yönelik jeopolitik oyunların Rusya’nın Orta Asya bölgesinin tamamen ele geçirmesiyle sonuçlandığına değinen Tansü, Orta Asya’da bağımsızlık mücadelelerinin, diğer bir deyişle milli şuur ve milli bilincin her zaman varlığını devam ettirdiğinin altını çizdi.
Seminerin sonunda, günümüz bağımsız orta Asya devletlerinin birlik ve beraberlik içerisinde olmalarının hayati önem taşıdığını vurgulayan Tansü, Türk dünyasının parlak geleceğine inandığını belirterek sözlerini noktaladı.
Katılımcılar bildiri konusu hakkında görüş alışverişinde bulundular. Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Vakur Sümer, semineri için Doç. Dr. Yunus Emre Tansü’ye teşekkür ederek, seminerin çok doyurucu ve yararlı bir şekilde geçtiğini vurguladı.