15 Aralık 2021 tarihinde Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü ile Uluslararası Türkoloji Merkezi iş birliğinde Kazakistan’ın Bağımsızlığının 30. yıldönümü münasebetiyle “Ortak Tarih – Ortak Hedef – Ortak Yazım” konulu uluslararası sempozyum düzenlendi.
Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü ile Uluslararası Türkoloji Merkezi ortaklaşa düzenlediği Kazakistan’ın Bağımsızlığının 30. yıldönümü münasebetiyle “Ortak Tarih – Ortak Hedef – Ortak Yazım” başlıklı uluslararası sempozyum düzenlendi.
Uluslararası Sempozyum, Kazakistan Milli Bilimler Akademisi Sosyal ve Fen Bilimleri Bölümü Sekreteri, Uluslararası Türkoloji Merkezi Başkanı Prof. Dr. Erden Kajıbek ve Ahmet Yesevi Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü Doҫ. Dr. Vakur Sümer’in moderatörlüğünde gerçekleşti. Resmi aҫılış töreninden sonra Türk Devletleri Teşkilatı Genel sekreteri Bağdat Amreyev (İstanbul), TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov (Ankara), Kazakistan Eğitim ve Bilim Bakan Yardımcısı Kuanış Ergaliyev (Nur-Sultan), Uluslararası Kazak Dili Kurumu Başkanı, Kazakistan Parlamentosu Milletvekili Berik Abdigali (Nursultan) ile Türkiye, Özbekistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Macaristan’ın misyon temsilcilerinin kutlama mesajları okundu.
Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreteri Bağdat Amreyev mesajında: “Kazakistan’ın Bağımsızlığının 30. yıldönümü münasebetiyle düzenlenen Ortak Tarih – Ortak Hedef – Ortak Yazım Uluslararası Sempozyum’un, İstanbul’da yapılan Türk Devletleri Devlet Başkanları 8. Zirvesi’nde gündeme getirilen konularla bağdaştığını ve Türk Dünyasının 2040 yılına kadarki gelişme hedefleriyle benzer hedef doğrultusunda olduğunu dile getirdi. Türk Yatırım Fonu’nun ҫalışmaya başlaması, Türk Devletleri devlet başkanlarının hemfikir şekilde 130 maddeden oluşan Türkistan Bildirisi’ni ilan etmeleri Türk Dünyası devlet başkanlarının ayni görüşü paylaştığının bir ifadesi olduğunu vurguladı. Bununla beraber kültür ve sanat, spor, edebiyat, turizm, genҫlik, yeni teknoloji ve bilimsel araştırmalar gibi konuların Bildiride yer alması’nın, toplantının verimli geҫtiğine işaret ettiğini bildirdi. Toplantının “Yeşil Ekonomi” konu başlığıyla başlaması “akıllı şehir” gibi aktüel konuların ağırlık kazandığına işaret ettiğini bildirdi. Hedef, 21. yüzyılda Türk Dünyasının bölgesinde ve küresel düzeyde önemli ekonomik merkezlerin biri olma halini kazanması, Türk medeniyet ve uygarlığının dünyaya tanıtılması Türk devletleri arasındaki kültürel bağları pekiştirilmelidir” ifadesinde bulundu.
Kazakistan Eğitim ve Bilim Bakan Yardımcısı Kuanış Ergaliyev konuşmasını Kazakların tanınmış bilim adamı, ünlü Türkolog Ahmet Baytursınulı’nın “Dili kaybolan yurdun milleti de kaybolur” deyişi ile başlayarak Türkҫeyi 20. asıra kadar bozmadan ve saf halinde ulaştırmada Kazakların önemli rol üstlendiğini dile getirdi. N. Nazarbayev’in “Bağımsızlık Dersleri” adına makalesinde yer alan “Sak ve Hunlar, bizim atalarımızdır. Daha sonraki dönemlerdeki kahraman Türk Kağanlığı, bizim geҫmişimizdir. Atalarımız geniş topraklarını muhafaza etmiş, Büyük Bozkır kültürünü meydana getirmiştir. Birҫok millet ve topluluklar tarih rüzgarına dayanamayıp kaybolurken, Kazaklar Türk yurdunu korumuş, vatan haline getirerek sonraki nesillere aktarmıştır”, deyişi ile devam etti. Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev’in Türk Devletleri Devlet Başkanlarının İstanbul Zirvesi ve Türk Devletleri devlet başkanlarının Türkistan Toplantılarının tarihi bir öneme sahip buluşma olduğuna dikkat ҫektiğini dile getirdi. Türk Dünyasının karşılıklı ilişkilerinin yükselmekte ve gelişmekte olduğunu vurguladı. Bu sempozyumun da Türk Devlet ve Toplulukları karşılıklı ilişkiler aҫısından önemli olduğuna dikkat ҫekerek, Türk kültürel değerlerini koruma, geliştirme ve tanıtma ҫalışmanın güncel konular arasında olduğuna işaret etmiştir.
TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov, sempozyuma yönelik tebrik mesajında şunları söyledi: Ortak yazı – ortak Türk alfabesi, semboller ve yazım kuralları – Türk halklarını birleştirmenin rasyonel bir yoludur. Siyasi ve ekonomik tedbirlerin önemi yadsınamaz ancak günlük olarak kaybolmayan yazıtın her Türk dilli birey için benzersiz olduğunu söyledi. Ortak yazı, Türk toplumunun gelişimi ve oluşumu için kültürel ve eğitici bir araçtır. Alaş aslanlarının Türk halklarının dilini, zihniyetini ve ortak değerlerini birbirine yakınlaştırmayı hayal ettiğini kaydeden Ahmet Baytursınulu’nun 1926 yılında Bakü’de yaptığı konuşmasında Türk dünyasını yakınlaştırmak için ortak alfabe kullanma konusunu gündeme getirdiğini söyledi.
Türkiye Cumhuriyeti Almatı Başkonsolosu Ali Rıza Akıncı, sempozyum katılımcılarına başarılar dileyerek, Türkiye-Kazakistan ilişkilerinin, kurulduğu günden bu yana sağlam bir dostluk ve birlik zemini oluşturduğunu, Türkiye ile ikili ve çok taraflı ilişkilerimizin tarihi köklerimize, ortak kültürel ve manevi değerlerimize dayandığını söyledi. Şu anda iki ülke arasındaki ilişkilerin başarıyla geliştiğini ve Stratejik Ortaklık Anlaşması çerçevesinde bölgesel ve küresel düzeyde uluslararası ilişkiler sisteminde önemli bir hale geldiğini kaydederek, sempozyumun özellikle Türk dünyası için çok önemli olduğuna dikkat çekti.
Bilimsel oturumun açılış konuşmasını Türkolog Ahmet Bican Ercilasun (Ankara) “Modern Türk araştırmalarının güncel sorunları üzerine yaptı. İkinci konuşmacı olarak, “Türkoloji” Uluslararası Bilim Dergisi Genel Yayın Yönetmeni, Azerbaycan Diller Üniversitesi Rektörü Kamal Abdulla (Bakü) “Mitolinguistik” üzerine bir rapor sundu. Kazakistan Ulusal Bilimler Akademisi Sosyal Bilimler Bölümü Sekreteri, Uluslararası Türkoloji Merkezi Başkanı Erden Kajıbek (Almatı) “Dil reformu – manevi yenilenmenin temeli” başlıklı raporunu paylaştı.
Sempozyum devamında Adam Mickiewicz Üniversitesi Kazak Dil Merkezi Başkanı Henrik Jankowski (Poznan) “Yabancılara Kazak Dili Öğretim Deneyimi” Ahmet Yesevi Uluslararası Kazak-Türk Üniversitesi Kazak Dili ve Türkoloji Anabilim Dalı Başkanı Bülent Bayram (Türkistan) “Türk dünyasının geleceği”, Amerikan Türkologlar Derneği Başkanı Uli Schamiloğlu (Nur-Sultan – Madison) “Manevi Diriliş Bağlamında Dil Reformu: Tarihi Bir Adım”, Macar Bilimler Akademisi Etnoloji Enstitüsü Uzmanı David Kara Shomfai (Budapeşte), “Topikal Ural-Altay Sorunları”, Kazakistan Ulusal Doğa Bilimleri Akademisi Başkan Yardımcısı Karimbek Kurmanali (Nur-Sultan) “Dil, ulusal bilincin anahtarıdır”, L. N. Gumilyov Avrasya Milli Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr., Prof Magripa Eskeyeva (Nur-Sultan) “Ortak tarihten ortak geleceğe: ortak bir yazıyla”, Kırgız-Türk Manas Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr., Prof Kadıraly Konkabay (Bişkek) “Kırgız dilinin Latin alfabesi üzerine”, Al-Farabi Kazak Milli Üniversitesi Dilbilimi Bölüm Başkanı Dr., Prof Anar Salkynbay (Almatı) “Manevi canlanma alfabeden başlıyor”, Allameh Tabatabai Üniversitesi Türkoloji Bölüm Başkanı Behruz Bekbabai (Tahran) “Ortak Türk Alfabesi – Önemli Bir Entegrasyon Mekanizması”, Abai Kazak Milli Pedagoji Üniversitesi Profesörü Kalamkas Kalybayeva (Almatı) “Senkronizmin korunması ana meseledir”, Abai Kazak Milli Pedagoji Üniversitesi Öğretim Üyesi Ruslan Arziev (Almatı) “Uygur dilinin Latin alfabesi üzerine” ve Kazak Araştırmaları Enstitüsü Direktörü ve “Kazakh Studies” Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Baktybay Zhumadilda (Nur-Sultan) “Kazak çalışmalarının güncel sorunları” konulu bir rapor sundu. Sempozyumun sonunda Devlet Dil Geliştirme Enstitüsü Direktörü Bijomart Kapalbek konuşma yaptı. Etkinliğin sonunda sempozyum bildirisi kabul edildi.
Katılımcıların soru ve cevaplarıyla çeşitli konuların da tartışıldığı panel, Kazakistan Milli Bilimler Akademisi Sosyal ve Fen Bilimleri Bölümü Sekreteri, Uluslararası Türkoloji Merkezi Başkanı Prof. Dr. Erden Kajıbek ile Ahmet Yesevi Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü Doҫ. Dr. Vakur Sümer’in yaptığı değerlendirme konuşmalarıyla sona erdi.